Tội phạm lừa đảo - Phần II: Kinh doanh đa cấp




















Hình
thức kinh doanh Bán hàng đa cấp rất phổ biến trên thế giới và trong một
vài năm trở lại đây cũng đã bắt đầu xuất hiện với tần suất ngày càng
cao ở Việt Nam. Nhưng so với các hình thức kinh doanh khác thì Bán hàng
đa cấp khá tai tiếng và đem lại nhiều rủi ro cho các thành viên tham
gia. Với nhiều người thì họ nói thẳng quan điểm của mình rằng hình thức
bán hàng đa cấp chỉ là một hình thức lừa đảo không hơn không kém. Liệu
những chiêu trò lừa đảo này thực sự là bán hàng đa cấp hay là một hình
thức khác ??? Thực hư ra sao ?



Đầu
tiên, mọi chuyện sẽ bắt đầu từ các cuộc nói chuyện. Mọi người chia sẻ
về phương thức kiếm tiền của họ, bán hàng đa cấp sẽ hiện lên như một
phương thức kinh doanh cực “đỉnh”. Không văn phòng, không có những vị
sếp khó tính, chỉ đơn giản là quản lý một đội ngũ nhân viên bán hàng từ
nhà … bạn chỉ việc thu thập số điện thoại, tìm kiếm các nhân viên bán
hàng tiềm năng cho mình. Tuy nhiên, những người ở dưới bạn có thể cũng
đi tìm nhân viên bán hàng cho riêng mình. Cấp trên cứ ăn khoản lời từ
cấp dưới, cứ thế lên cao dần thành một mô hình kim tự tháp ảo.

Vấn
đề ở chỗ trên một kim tự tháp, ai cũng muốn mình ở cao hơn để ăn lời
nhiều hơn. Ai cũng dốc sức tìm cho mình những nhân viên dưới quyền. Cứ
thế kim tự tháp này phình lên. Có vẻ rằng sức hấp dẫn của lợi lộc sẽ
càng làm cho nhiều người tìm đến để tham gia hơn. Kết quả là bạn sẽ thấy
tất cả đều là người bán. Vậy ai sẽ là người mua ? Mọi chuyện có vẻ đã
đi vào ngõ cụt.

Câu
chuyện sẽ dừng lại khi mọi người bỏ cuộc vì chán nản và thiếu khách
hàng và sẽ chẳng có hậu quả gì ngoài việc tốn thời gian và mấy cuộc điện
thoại thuyết phục. Nhưng, có một lưu ý rằng, ai tham gia cũng phải bỏ
ra một nguồn vốn nào đó. Vậy, cuối cùng mọi chuyện sẽ dẫn đến đâu, ai
được và ai mất trong cơ hội “vàng” này ?

Hình tháp ảo



Thực
tế rằng hình thức kinh doanh này có tên là “hình tháp ảo”. Đây là một
hiện tượng biến tướng của phương thức kinh doanh đa cấp. Đặc điểm chính
của một hình tháp ảo là những người tham gia kiếm tiền bằng cách tuyển
dụng thêm thành viên, việc bán sản phẩm không quan trọng mà hoa hồng sẽ
phụ thuộc bạn ở vị trí nào trên hình tháp. Hình tháp ảo có 2 hình thức
phổ biến : thứ nhất là có dựa trên sản phẩm và không dựa trên sản phẩm.

Mô hình không có sản phẩm

Một
người sẽ tuyển dụng 10 người để đầu tư vào, 10 người này sẽ phải trả
100$, sau đó mỗi người này lại tuyển thêm 10 người khác … nếu tuyển dụng
thành công thì người cấp trên sẽ lãi được 900$ từ đầu tư bạn đầu là
100$. Cứ như thế dần mọi người sẽ đều tìm nhân viên của mình để tăng cấp
độ và số lãi.

Trong hình thức kinh doanh này thì
tiền sẽ là phương thức làm việc chính. Dự án công việc cũng không có
hoặc không rõ ràng. Sẽ có hoa hồng khi có thêm người vào mạng lưới. Và
tiếp như hình minh họa trên thì sẽ đến lúc nào đó số người cần để bù đắp
sẽ còn lớn hơn cả dân số. Hình tháp ảo sẽ sụp đổ.

Mô hình có sản phẩm

Một
nhà phân phối tuyển 10 nhân viên bán hàng, mỗi người phải trả 500$ để
bắt đầu bán sản phẩm. Nhà phân phối cũng được 10 % mỗi sản phẩm mà các
tân binh của mình bán, bao gồm cả tiền khởi đầu. Các nhân viên sẽ biết
rằng cách nhanh nhất để kiếm tiền không phải là bằng cách bán sản phẩm
mà là tuyển dụng người mới để lãi được số tiền khởi đầu. Những người ở
phía trên cùng của kim tự tháp nhận được hoa hồng từ tất cả tuyến dưới,
gồm nhiều cấp độ trong hình tháp.

Vấn đề là những
sản phẩm trong hình thức này cũng không thực sự tốt và sẽ có khả năng
bán được không cao. Lợi nhuận hầu như phụ thuộc vào việc tuyển dụng. Sau
cùng, không còn ai để tuyển nữa và sản phẩm cũng không bán được.

Tưởng
như đây là một mô hình có lãi nhưng sự thật là tiền lãi của người này
chính là tiền lỗ của người kia. Theo các báo cáo thì 88% người theo mô
hình này sẽ ở phần cuối tháp và lỗ. Chỉ có những người ở đỉnh tháp mới
có cơ may kiếm ra tiền. Có đến 90,4% người mất tiền khi tham gia tháp ảo
không sản phẩm. Còn nếu dựa trên sản phẩm thì con số này lên tới 99,88%

Tuy
nhiên rằng, hình tháp ảo không phải là bán hàng đa cấp thực thụ. Hình
tháp ảo là một loại hình kinh doanh bất hợp pháp và lừa đảo, mang tính
bóc lột. Có những điểm giống như bán hàng đa cấp hợp pháp và có những
điểm khác nhất định.

Kinh doanh đa cấp và hình tháp ảo


Kinh doanh đa cấp (Multi-level Marketing) hay chúng ta thường gọi là Bán hàng đa cấplà thuật ngữ chung chỉ một phương thức tiếp thị sản phẩm. Loại hình kinh doanh này xuất hiện ở Mỹ đầu tiên. Các công ty như Amway, Tupperware, Herbalife, Avon, Mary Kay … là những điển hình cho thành công của phương thức kinh doanh này.

Nhìn
về ngoài thì Kinh doanh đa cấp rất khó phân biệt với hình tháp ảo bởi
chúng đều được xây dựng trên một mô hình nhiều cấp độ của các “nhà phân
phối và tuyển dụng”. Như đã nói ở trên, nhiều người hoàn toàn đánh đồng
chúng với nhau và cũng có đôi trường hợp kinh doanh đa cấp hợp pháp thực
chất cũng chỉ là lớp vỏ của hình tháp ảo.



Trong
một phán quyết năm 1979 của Mỹ đã chỉ ra rằng Amway không phải là một
hình tháp ảo, phán quyết này đã mở đường cho nhiều công ty đi theo mô
hình kinh doanh của Amway. Vậy nên, chúng ta sẽ lấy Amway làm nền tảng
ví dụ để so sánh giữa việc kinh doanh đa cấp thực sự và hình tháp ảo.

- Amway không trả tiền cho các nhà phân phối mà đơn giản chỉ là tuyển dụng những người bán mới.

-
Cách duy nhất để kiếm ra tiền ở Amway là bán được sản phẩm cho khách
hàng và quản lý một đội ngũ nhân viên bán hàng. Người quản lý sẽ được ăn
hoa hồng từ doanh số của mỗi người mà họ tuyển dụng .

-
Amway không hề yêu cầu những người mới phải nộp một số tiền bắt đầu
hoặc áp đặt đơn hàng có giá trị tối thiểu hàng tháng để duy trì việc
tham gia.

Amway đã nhấn mạnh sự khác biệt rõ ràng
nhất chính là sự tập trung vào công việc bán sản phẩm của doanh nghiệp.
Bạn có thể nhận ra một hình tháp ảo thông qua vài đặc điểm sau :

-Chỉ kiếm tiền từ việc tuyển người là chính, thường mang tính bắt ép để có một khoản tiền tham gia.

- Chính sách không công bằng: Người vào sau luôn nằm ở đáy và không thể thoát ra độc lập.

-
Mua sản phẩm vì được tham gia mạng lưới để có lợi ích kinh tế hay lợi
ích khác chứ không có nhu cầu sử dụng. Sản phẩm cũng chỉ có chất lượng
bình thường hoặc kém, giá được nâng lên nhiều để chi trả hoa hồng.

-
Với kinh doanh chân chính thì sản phẩm sẽ được lưu thông ra cả ngoài
mạng lưới nếu có nhu cầu, có cam kết nhận lại sản phẩm và hoàn trả giá
trị. Hình tháp ảo thì mọi thứ đều mập mờ và có xu hướng bị trì hoãn.

-
Hãy cảnh giác với bất cứ ai cố gắng thuyết phục bạn tham gia bằng cách
phô trương vật chất, kinh doanh thực sự phải có quá trình đào tạo và đạt
được hiệu quả chứ không chỉ tham gia là có lãi như cách người ta thuyết
phục bạn.

Sự biến tướng

Hình
tháp ảo là mô hình bất hợp pháp và đã bị chính phủ đưa ra các bộ luật
cấm đoán. Nhưng nó vẫn biến tướng và phát triển, đội lôt theo nhiều mô
hình khác nhau. Nổi tiếng là hình thức “Câu lạc bộ quà tặng”, “Câu lạc
bộ bạn gái” “Dạ tiệc”, “Vòng tròn của những người bạn”. Chương trình
thường yêu cầu phí tham gia có thể từ 500 tới 5000 USD hoặc nhiều hơn.
Khi tham gia, họ sẽ được yêu cầu tuyển dụng nhiều người mới hơn. Hình
thức này thường nhắm vào phụ nữ với ý tưởng rằng việc đóng góp tiền tập
thể sẽ giúp họ lời lãi nhiều hơn.


Một
trong những mánh khóe lừa đảo thông dụng là mô hình Ponzi, nhưng đây
lại không phải hình tháp ảo. Đây là trò vay tiền của người này để trả nợ
người khác. Kẻ đi vay đưa ra cam kết trả lợi tức cao cho người cho vay
và quảng cáo với họ về những tấm gương đã từng nhận được lợi tức cao
trước đây để hấp dẫn người cho vay. Người cho vay bị hấp dẫn bởi lợi tức
cao lại thậm chí giới thiệu những người cho vay mới hơn. Bằng hình thức
này, kẻ đi vay càng ngày càng vay được những khoản tiền lớn hơn từ
nhiều người cho vay mới hơn. Charles Ponzi là người đã mở đầu
mánh khóe này và làm cho nó trở nên nổi tiếng. Kết cục của trò này là kẻ
chủ mưu sẽ đào thoát, để lại nhiều người cho vay bị mất tiền. Kế hoạch
Ponzi không phải là một hình tháp ảo bởi trò này được đứng ra bởi một
người chủ chốt và mang tính xoay vòng chứ không có nhiều cấp bậc người.
Với hình tháp ảo thì nó dựa trên sự tự nguyện tham gia của mọi người và
hoa hồng cũng từ họ đẩy dần lên.

Mục tiêu của hình
tháp ảo hay nhằm vào những cộng đồng có sự liên kết. Ví dụ như liên kết
về tôn giáo, chính chị, sắc tộc … Kẻ lừa đảo sẽ cố gắng để thu hút
những thành viên nổi bật của cộng đồng để mọi người tin và theo.



Một
trong những hình tháp ảo khác là việc gửi đi nhiều email chào mời mua
cổ phiếu như một “cơ hội hiếm có”. Các kẻ lừa đảo sẽ thành lập một công
ty ảo chỉ có tên và biểu tượng chứng khoán. Chứng khoán được bán ra
cùng lời hứa hẹn rằng công ty sắp sá nhập với một công ty lớn thực tế
nào đó. Chỉ có khoảng 20% cổ phiếu được bán ra, những kẻ lừa đảo thao
túng 80% để đảm bảo giá bán. Mọi người bắt đầu mua vào cổ phiếu của công
ty ảo. Sau khi giá lên, thủ phạm lại mua lại để các nhà đầu tư thấy
được lợi nhuận tức thì. Và để đảm bảo ía chứng khoán lên, các nhà đầu tư
bắt đầu đi kêu gọi các nhà đầu tư khác mua vào loại cổ phiếu đó, quảng
cáo cho sự thành công của công ty ảo … đại khái là làm mọi việc để càng
nhiều người mua càng tốt. Hình tháp ảo dần được hình thành. Khi mọi
chuyện bắt đầu đi vào ngõ cụt, kẻ lừa đảo sẽ tháo chạy, hình tháp ảo sụp
đổ và mọi người mất tiền.

Lời kết:

Kinh
doanh đa cấp hợp pháp và một phương thức kinh doanh hiệu quả và tiết
kiệm được nhiều khoản chi phí, đem lại lợi ích cho cả người bán và người
mua. Nhưng kinh doanh đa cấp chỉ cách biệt với hình thức lừa đảo “hình
tháp ảo”. Người tiêu dùng nên tỉnh táo và cẩn thận, tìm hiểu kĩ trước
khi tham gia vào bất kì hoạt động đa cấp nào.








Nguồn : genk.vn